18 września Prezydent Andrzej Duda ogłosił nazwiska 25. osób, które 11 listopada br. zostaną pośmiertnie uhonorowane Orderami Orła Białego za zasługi dla polskiej niepodległości. Prezydent podał nazwiska odznaczonych, rozpoczynając posiedzenie Komitetu Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej. Wśród 25. osób jest również Leon Najman Mirza-Kryczyński - prawnik, historyk, działacz społeczny, wybitny przedstawiciel społeczności Tatarów w Polsce i jedna z ofiar zbrodni piaśnickiej.
– Chodziło nam o to, aby wskazać przedstawicieli tych najważniejszych dla Polski XX wieku grup społecznych i wyznaniowych. Chcieliśmy, aby ta grupa odznaczonych miała element niezwykle wspólnotowy, łączący, pokazujący, że dla Rzeczypospolitej, władz Rzeczypospolitej, dla Prezydenta Rzeczypospolitej wszystkie części naszego społeczeństwa i wszystkie dziedziny życia społecznego w Polsce są jednakowo ważne i każda z nich powinna być – poprzez wybitną postać – doceniana – podkreślał Prezydent Andrzej Duda.
Leon Najman Mirza-Kryczyński (1887 – 1939) – prawnik, historyk, Tatar polski. Urodził się 25 września w Wilnie (protoplastą Kryczyńskich był Najman, spokrewniony z dynastią Złotej Ordy, który przybył na Litwę w początkach XV wieku i był jednym z walecznych uczestników bitwy grunwaldzkiej. Nazwisko Kryczyńskich pochodzi od wsi Kryczyn w powiecie orszackim nadanej synowi Najmana w 1440). Studia prawnicze ukończył w Petersburgu w 1911. W czasie rewolucji październikowej został prezesem Klubu Muzułmańskiego Petrogradu, a w okresie istnienia tzw. Republiki Azerbejdżańskiej piastował szereg odpowiedzialnych stanowisk w jej rządzie.
Do Polski wrócił w 1920 r. i zgodnie ze swoją pasją rozwinął ożywioną działalność naukową i społeczną w młodym ruchu muzułmańskim Polski, równocześnie pracując w sądownictwie. Muzułmanie polscy zawdzięczali mu powstanie kilku własnych instytucji w Wilnie, w 1931 r. został kustoszem założonego przez siebie archiwum, gromadzącego materiały źródłowe do dziejów tatarszczyzny. Z jego inicjatywy powstało w 1929 r. Muzeum Tatarskie (zgromadził unikatowe w skali światowej tatarskie zabytki piśmiennictwa: teksty w języku polskim bądź białoruskim zapisane alfabetem arabskim szafranem na pergaminie – co się z nimi stało, nie wiadomo), był redaktorem naczelnym "Rocznika Tatarskiego”, prowadząc także ożywioną działalność publicystyczną. A jeżdżąc często po całej Europie zachodniej, propagował wiedzę o Polsce i polskiej literaturze, za co został uhonorowany w 1936 roku Srebrnym Wawrzynem Akademickim przez Polską Akademię Literatury (odebrał go z rąk Wacława Sieroszewskiego).
W 1932 roku został mianowany wiceprezesem Sądu Okręgowego w Zamościu, w 1935 r. otrzymał nominację na wiceprezesa Sądu Okręgowego w Gdyni. Zamieszkał przy ul. Świętojańskiej 44 (w mieszkaniu tym była siedziba kolegium redakcyjnego \"Rocznika Tatarskiego” Rady Centralnej Związku Kulturalno – Oświatowego Tatarów, której prezesem został w 1938 r.). Zasłużył się miastu współuczestnicząc w najistotniejszych przedsięwzięciach natury kulturalnej i społecznej; w 1936 r. Komisariat Rządu powierzył mu zaszczytną rolę przewodniczącego Komitetu Obywatelskiego obchodu 10 – lecia urzędowania prezydenta Rzeczpospolitej Polski prof. Ignacego Mościckiego. W 1939 r. został przewodniczącym Koła Sądowego Ligi Morskiej i Kolonialnej.
Aresztowany przez Niemców 27 września 1939 r. Jego symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Żołnierzy Polskich w Redłowie. 17 września 2005 r. na budynku przy ul. Świętojańskiej 44 została uroczyście odsłonięta poświęcona mu tablica. Z kolei w 2016 roku obelisk upamiętniający tę niezwykłą postać stanął w piaśnickiej nekropolii. Monument postawiono z inicjatywy Związku Szlachty Tatarskiej Byłego Księstwa Litewskiego.
Wybitni Polacy, którzy 11 listopada 2018 r. zostaną uhonorowani Orderem Orła Białego
Udostępnij:
