Muzeum Piaśnickie w Wejherowie wydało w 2017 roku kilka publikacji. Jedną z nich jest Przewodnik „Piaśnica. Miejsce niemieckich zbrodni na Pomorzu w 1939 roku” dostępny w języku polskim, jak i angielskim. Na ukończeniu są już prace nad kolejnym przewodnikiem, tym razem o Szpęgawsku, który jest - obok Piaśnicy i Mniszka pod Świeciem - największym cmentarzem ofiar niemieckiego ludobójstwa na Pomorzu.
Jesienią 1939 roku Pomorze spłynęło krwią
W ramach przeprowadzonej przez Niemców akcji „Tannenberg”, a potem „Intelligenzaktion” na Pomorzu zamordowano około 30 tysięcy osób. Miejsc pomorskich straceń w tym czasie były setki. Szpęgawsk – obok Piaśnicy, określanej jako największa na Pomorzu i jedna z pierwszych na tak ogromną skalę w Europie – jest kolejnym cmentarzem ofiar niemieckiej zbrodni. Las Szpęgawski położony jest między Starogardem Gdańskim a Tczewem i stanowi kompleks boru sosnowego o długości przeszło dziesięciu i szerokości siedmiu kilometrów. Po wybuchu II wojny światowej obszar ten został wybrany przez Niemców jako miejsce masowych egzekucji. Podobnie jak Piaśnica, było to bowiem miejsce odludne i posiadało dobry dojazd ze Starogardu i Tczewa. Pomimo tego, że las od strony południowo-wschodniej przecinała linia kolejowa, to w jego pobliżu nie funkcjonował żaden przystanek, a obserwację z okien pociągu uniemożliwiało gęste zadrzewienie.
Zbrodnia w Lesie Szpęgawskim
Położony w odległości około 7 km od Starogardu Gdańskiego, Las Szpęgawski był jednym z miejsc masowych mordów popełnionych przez Niemców na przedstawicielach narodu polskiego podczas II wojny światowej. To właśnie tam jesienią 1939 r. i wczesną zimą 1940 r. dokonywano zabójstw Polaków. Zbrodnie realizowano w ramach dwóch niemieckich akcji eksterminacyjnych opatrzonych kryptonimami: „Akcja Inteligencja” dotycząca likwidacji „kierowniczej warstwy narodu”: nauczycieli, księży, działaczy, samorządowców, posiadaczy przedsiębiorstw, właścicieli ziemskich oraz „Akcji T-4” związanej z mordowaniem osób chorych psychicznie.
Ofiary i oprawcy
Wśród ofiar znaleźli się m.in.: księża, nauczyciele, lekarze, dentyści, weterynarze, oficerowie w stanie spoczynku, urzędnicy, kupcy, posiadacze ziemscy, prawnicy, pisarze, dziennikarze, pracownicy służb mundurowych, członkowie organizacji i stowarzyszeń krzewiących polskość, a także pacjenci szpitala w Kocborowie, pacjenci szpitala psychiatrycznego w Świeciu oraz kilkanaścioro upośledzonych psychicznie dzieci z filii kocborowskiego szpitala, która mieściła się w Gniewie. W Szpęgawsku spoczywają również inni ludzie niezwiązani z wyżej wskazanymi masowymi morderstwami na Polakach, m.in. Żydzi oraz Niemcy, przeciwnicy nazizmu. Udział w zbrodniach brali głównie przedstawiciele lokalnej mniejszości niemieckiej tworzący organizację „Selbstschutz”, funkcjonariusze Gestapo i policji, żandarmerii polowej, SS, SA oraz Einsatzkommando 16.
Miejsce to przeszło do historii, jako kolejny "świadek" martyrologii narodu polskiego. Według oficjalnych szacunków dokonanych w okresie powojennym wskazywano, że w Lesie Szpęgawskim spoczywa około 7 000 ofiar niemieckiego reżimu. Aktualnie, dzięki staraniom szeregu instytucji oraz zaangażowanych osób, udało się wskazać ponad 2 400 imiennych ofiar niemieckich zbrodni. W inicjatywę promowania pamięci m.in. o Lesie Szpęgawskim aktywnie włącza się również Muzeum Piaśnickie w Wejherowie poprzez wydawanie przewodników po największych miejscach kaźni narodu polskiego.
Przewodnik w opracowaniu Mateusza Kubickiego i Piotra Pliszki, uzupełniony zdjęciami Marka Jasińskiego, dostępny będzie na początku 2019 roku.
Udostępnij:
